De Rotterdamse Meubelfabriek C.H. Eckhart
De lijsten- en spiegelfabriek C.H. Eckhart is opgericht in Rotterdam door Christiaan Hendrik Eckhart (1847-1896). De firma ontwikkelde zich in 1877 met de bouw van een stoomfabriek in de wijk Crooswijk. Onder leiding van Christiaan Hendrik Eckhart en zijn zwager Gerhard Arnold Martin Rijken (1852-1913) breidde het bedrijf zijn vaardigheden al snel uit naar alle activiteiten die te maken hebben met het interieurontwerp: ontwerp en/of productie en/of installatie van spiegels, meubels, wand-, open haard- en plafondbetimmeringen, gordijnen, tapijten, tafelkleden, hang- en sluitwerk, toepassingen van schilder- en beeldhouwwerk op binnen- en buitendecoratie, handel in spiegelglas, stoffen, passementerie, kroonluchters en verlichting, enz. In 1891 telde de fabriek ruim 130 medewerkers. In 1895 leverde de fabriek meubilair aan Paleis Noordeinde en werkte vanaf dat moment regelmatig voor het Koninklijk Huis. Tussen 1877 en 1935 reageerde de fabriek ook op grote overheidsopdrachten door talrijke representatieruimtes, universiteiten, ministeries, overheidsgebouwen, gemeentehuizen, theaters, musea enz. in te richten en was actief door heel Nederland. Daarnaast werkte het bedrijf aan het interieurontwerp van talloze schepen. De fabrikant richtte zich ook op particuliere klanten en opende winkels in Rotterdam, Utrecht en Den Haag.
De stoomfabriek Hendrik de Keyser (1877-1935)
De ontwikkeling van de firma C.H. Eckhart maakte een sprong in 1877 toen Christiaan Hendrik Eckhart zijn werkplaats in het stadscentrum verliet om een stoomfabriek te bouwen in de wijk Crooswijk, destijds op het snijvlak van de moderniteit.
Na het overlijden van Christiaan Hendrik Eckhart in 1896 zette de fabrikant zijn ontwikkeling voort onder leiding van Gerhard Arnold Martin Rijken. Hoewel officieel een naamloze vennootschap vanaf 1906 bleef de fabriek tot 1968 in handen van dezelfde familie. Gerhard Arnold Martin Rijken bleef directeur tot aan zijn dood in 1913. Hendrik van Wort (1860-1923), die in 1897 trouwde met Christina Hendrika Eckhart (1873 -1949), de tweede dochter van Christiaan Hendrik Eckhart uit zijn eerste huwelijk, nam het roer over en had de leiding tot zijn overlijden in 1923. In dat jaar werd de leiding van het bedrijf overgenomen door Hendrik van Wort Jr. (1902-1970) en Christiaan Hendrik van Wort (1904-1963), de twee zonen van Christina Hendrika Eckhart en Hendrik van Wort.
De stoomfabriek Hendrik de Keyser was in bedrijf in de wijk Crooswijk tot 1935, waarna de firma Eckhart de productie naar Schiedam verplaatste.
C.H. Eckhart's toonkamers aan de Diergaardelaan (1917-1940)
De firma C.H. Eckhart had sinds 1917 een grote winkel met toonkamers in het centrum van Rotterdam aan de Diergaardelaan 2 (het adres bestaat inmiddels niet meer; het was ongeveer gelegen nabij het huidige Hofplein en de Coolsingel). Op dit adres had de firma haar kantoren en archieven toen het gebouw verdween onder de Duitse bommen die in mei 1940 een groot deel van de binnenstad van Rotterdam verwoestten.
Schatzoektocht
De verdwijning van het historisch bedrijfsarchief van de firma C.H. Eckhart tijdens het Rotterdamse bombardement in mei 1940 verklaart de geringe plaats die C.H. Eckhart tot nu toe inneemt in gespecialiseerde publicaties, in vergelijking met de bedrijven Horrix, Mutters of Pander, waarvan overvloediger en toegankelijker materiaal sinds de jaren zeventig kon worden geëxploiteerd, met name door Van Voorst tot Voorst, wiens werk over Nederlandse meubels uit de tweede helft van de 19e eeuw nog steeds een referentie is.
Na zijn onderzoekswerk over de Haagse architect Hendrik Jacob Dammerman Jr. (1873-1922) lanceert Yann Martineau in december 2022 een soortgelijk werk over de Haagse architect Hendrik van Wort (1860-1923). Bij deze gelegenheid kwam hij de naam van de meubelfabriek C.H. Eckhart tegen en ging vervolgens op pad om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de firma C.H. Eckhart, om de geschiedenis ervan en de plaats die Hendrik van Wort in de ontwikkeling innam, te kunnen begrijpen.
Hoewel het archief van de firma verdwenen is, kunnen vele andere bronnen worden gebruikt om een groot deel van de geschiedenis van de fabriek te reconstrueren. De uitputtende exploitatie van krantenknipsels en de literatur (met name het buitengewone werk van Hans van Herwijnen over de decoratieschilder Willem Adrianus Fabri 1853-1925, chef van het schilderatelier van C.H. Eckhart van 1877 tot 1893 en die zijn samenwerking met de meubelfabriek zou voortzetten tot 1905) stelt ons in staat een eerste lijst op te stellen van projecten waaraan de fabriek heeft bijgedragen. Dan begint de schatzoektocht om in de archieven van de opdrachtgevers – wanneer deze archieven toegankelijk zijn – sporen te vinden van bestellingen die bij C.H. Eckhart zijn geplaatst.
Naar aanleiding van dit grondige onderzoekswerk, dat vanaf 2023 door Yann Martineau is uitgevoerd in het Stadsarchief Rotterdam, in het Nationaal Archief, in het Koninklijk Huisarchief en in het Archief van Teylers Stichting, bereidt uitgeverij ORYZHOM een serie boeken voor: een boek over de geschiedenis van de fabriek C.H. Eckhart en een reeks inventarissen die elk inzoomt op een bijzondere locatie waaraan de fabriek heeft bijgedragen.
De drie eerste inventarissen zijn al beschikbaar:
Elk boek biedt de gelegenheid om het gebouw en zijn geschiedenis (her)te ontdekken, om de originele indeling terug te vinden en om de objecten in hun historische context te plaatsen.
De eerste inventarissen nemen u mee naar het Koninklijk Huisarchief in Den Haag (maart 2024), naar Teylers Museum in Haarlem (oktober 2024) en naar het Paleis Soestdijk in Baarn (september 2025).
U kunt de catalogus van de uitgaven van ORYZHOM downloaden. Al onze titels zijn beschikbaar in het Frans en het Nederlands. Aarzel niet om contact met ons op te nemen voor vragen of bestellingen op uitgeverij@oryzhom.eu.